Theo Nghị định, đối tượng áp dụng bao gồm các cá nhân, tổ chức có hành vi vi phạm hành chính trong hoạt động báo chí, hoạt động xuất bản trên lãnh thổ nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam như: Cơ quan báo chí, nhà xuất bản được thành lập theo quy định của pháp luật về báo chí, xuất bản; Cơ quan nhà nước; Tổ chức kinh tế hoạt động theo quy định của pháp luật; Tổ chức nước ngoài, văn phòng thường trú của cơ quan báo chí nước ngoài, văn phòng đại diện của nhà xuất bản nước ngoài hoặc tổ chức phát hành xuất bản phẩm nước ngoài tại Việt Nam; Các đơn vị sự nghiệp công lập và các tổ chức khác theo quy định pháp luật tham gia hoạt động báo chí, hoạt động xuất bản.
Đối với mỗi hành vi vi phạm hành chính trong hoạt động báo chí, hoạt động xuất bản, cá nhân, tổ chức vi phạm phải chịu một trong các hình thức xử phạt chính là cảnh cáo hoặc phạt tiền. Tùy theo tính chất, mức độ vi phạm, cá nhân, tổ chức có hành vi vi phạm còn có thể bị áp dụng các hình thức xử phạt bổ sung, là tước quyền sử dụng giấy phép có thời hạn từ 01 đến 12 tháng; tịch thu tang vật, phương tiện vi phạm hành chính; Đình chỉ hoạt động có thời hạn từ 01 đến 12 tháng. Ngoài các hình thức xử phạt quy định tại trên, cá nhân, tổ chức vi phạm hành chính còn có thể bị áp dụng một hoặc một số biện pháp khắc phục hậu quả.
Các hành vi vi phạm hành chính trong hoạt động báo chí đối với tổ chức, cá nhân gồm: Vi phạm quy định về giấy phép; vi phạm quy định về hoạt động báo chí, sử dụng thẻ nhà báo; hành vi cản trở trái pháp luật hoạt động báo chí; vi phạm quy định về đăng, phát nội dung thông tin trên báo chí, bản tin, đặc san; vi phạm quy định về cung cấp thông tin cho báo chí và sử dụng thông tin của cơ quan báo chí; vi phạm quy định về cải chính trên báo chí; vi phạm quy định về họp báo; vi phạm quy định về thông tin phải ghi, thể hiện trên báo chí, bản tin, đặc san; vi phạm quy định về phát hành sản phẩm báo chí, sản phẩm thông tin có tính chất báo chí; vi phạm quy định về lưu chiểu báo chí; vi phạm quy định về xuất khẩu, nhập khẩu báo chí in; vi phạm quy định về thu tín hiệu truyền hình nước ngoài trực tiếp từ vệ tinh không thuộc dịch vụ phát thanh, truyền hình; vi phạm quy định về quản lý, cung cấp dịch vụ phát thanh, truyền hình; vi phạm quy định về cung cấp kênh chương trình nước ngoài trên dịch vụ phát thanh, truyền hình; vi phạm quy định về liên kết trong hoạt động báo chí; vi phạm quy định về trang thông tin điện tử tổng hợp.
Mức phạt tiền tối đa đối với mỗi hành vi vi phạm là 200 triệu đồng đối với tổ chức và 100 triệu đồng đối với cá nhân. Đối với cùng một hành vi vi phạm thì mức phạt tiền đối với cá nhân bằng 1/2 mức phạt tiền đối với tổ chức. Cụ thể, đối với vi phạm quy định về hoạt động báo chí, sử dụng thẻ nhà báo sẽ bị tăng gấp đôi mức phạt tiền so với quy định cũ từ 05 - 10 triệu đồng lên 10 - 20 triệu đồng đối với một trong các hành vi sau đây: Mạo danh nhà báo, phóng viên để hoạt động báo chí; Lợi dụng tư cách nhà báo, phóng viên can thiệp, cản trở hoạt động đúng pháp luật của tổ chức, cá nhân; Sử dụng thẻ nhà báo đã bị sửa chữa, tẩy xóa để hoạt động báo chí. Phạt từ 20 - 40 triệu đồng đối với hành vi lợi dụng tư cách nhà báo, phóng viên để trục lợi.
Bên cạnh đó, tổ chức nào có hành vi cản trở trái pháp luật hoạt động nghề nghiệp của nhà báo, phóng viên bị phạt từ 10 - 20 triệu đồng; hành vi thu giữa trái phép phương tiện, tài liệu hoạt động báo chí của nhà báo, phóng viên bị phạt từ 20 - 30 triệu đồng; có hành vi xúc phạm danh dự, nhân phẩm của nhà báo, phóng viên khi đang hoạt động nghề nghiệp; Hủy hoại, cố ý làm hư hỏng phương tiện, tài liệu hoạt động báo chí của nhà báo, phóng viên bị phạt từ 30 - 40 triệu đồng. Đối với hành vi có lời nói, hành động đe dọa tính mạng nhà báo, phóng viên mà chưa đến mức truy cứu trách nhiệm hình sự bị phạt từ 40 - 60 triệu đồng.
Tổ chức có hành vi đăng, phát, giới thiệu, quảng bá tác phẩm, tài liệu hoặc nội dung thông tin trong tác phẩm, tài liệu đã bị đình chỉ phát hành, thu hồi, tịch thu, cấm lưu hành, tiêu hủy sẽ vị phạt từ 100 - 150 triệu đồng. Đặc biệt, tổ chức sẽ phải chịu mức phạt từ 150 - 200 triệu đồng đối với một trong các hành vi: Đăng, phát thông tin không phù hợp với lợi ích của đất nước và của nhân dân; Đăng, phát thông tin xuyên tạc, bịa đặt, gây hoang mang trong nhân dân; Đăng, phát thông tin có nội dung gây ảnh hưởng đến độc lập, chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam; Đăng, phát thông tin xuyên tạc lịch sử, phủ nhận thành tựu cách mạng, xúc phạm dân tộc, anh hùng dân tộc;...
Trong hoạt động xuất bản các hành vi phạm quy định về giấy phép, điều kiện hoạt động xuất bản; vi phạm quy định về quy trình, thủ tục trong hoạt động xuất bản; vi phạm quy định về nội dung xuất bản phẩm; vi phạm quy định về trình bày, minh họa xuất bản phẩm và ghi thông tin phải ghi trên xuất bản phẩm; vi phạm quy định về nộp xuất bản phẩm lưu chiểu và nộp xuất bản phẩm cho Thư viện Quốc gia Việt Nam; vi phạm quy định về liên kết trong hoạt động xuất bản; vi phạm quy định về hoạt động in xuất bản phẩm; vi phạm về tàng trữ, phát hành xuất bản phẩm; vi phạm quy định về xuất khẩu, nhập khẩu xuất bản phẩm; vi phạm quy định về điều kiện hoạt động xuất bản điện tử và phát hành xuất bản phẩm điện tử; vi phạm quy định về trách nhiệm và nghĩa vụ thông tin, báo cáo trong hoạt động xuất bản. Tùy theo các trường hợp cụ thể phạt từ 40 - 80 triệu đồng đối với hành vi xuất bản xuất bản phẩm có nội dung thuộc một trong các trường hợp sau đây: Dâm ô, đồi trụy, kích động bạo lực, mê tín dị đoan hoặc không phù hợp với thuần phong mỹ tục Việt Nam đối với từng tên xuất bản phẩm; Xúc phạm uy tín của cơ quan, tổ chức và danh dự, nhân phẩm của cá nhân đối với từng tên xuất bản phẩm; Tiết lộ bí mật nhà nước đối với từng tên xuất bản phẩm mà chưa đến mức truy cứu trách nhiệm hình sự.
Đối với hành vi xuất bản xuất bản phẩm có nội dung sai sự thật rất nghiêm trọng đối với từng tên xuất bản phẩm sẽ phạt từ 80 -140 triệu đồng.
Phạt từ 140 - 200 triệu đồng đối với hành vi xuất bản xuất bản phẩm có nội dung thuộc một trong các trường hợp sau đây: Xuyên tạc sự thật lịch sử, phủ nhận thành tựu cách mạng; Xúc phạm dân tộc, danh nhân, anh hùng dân tộc; Phương hại đến lợi ích quốc gia; gây mất đoàn kết dân tộc đối với từng tên xuất bản phẩm; Không thể hiện hoặc thể hiện không đúng chủ quyền quốc gia đối với từng tên xuất bản phẩm bản đồ...
Nghị định này có hiệu lực thi hành kể từ ngày 01 tháng 12 năm 2020./.
Nguyễn Văn Tiến - Trung tâm KC&XTTM