Bộ trưởng Nông nghiệp của Úc, ông Barnaby Joyce đã tuyên bố cấm nhập khẩu tôm trong vòng 6 tháng kể từ tháng 1 năm 2017 do dịch đốm trắng bùng phát ở Bang Queensland.
Thứ trưởng Bộ Công Thương Việt Nam, ông Trần Quốc Khánh cho biết lệnh cấm này đã gây ra thiệt hại cho ngành nuôi trồng thuỷ sản Việt Nam, trong đó lượng tôm chưa nấu chín xuất khẩu sang Úc vào khoảng 55 triệu AUD. “Lệnh tạm dừng nhập khẩu tôm chưa qua nấu chín mà không có thời gian cảnh báo đủ để các doanh nghiệp xuất khẩu tôm của Việt Nam biết và có các giải pháp nhằm tránh tổn thất lớn về kinh tế là việc làm mà theo chúng tôi là chưa thực sự phù hợp với thông lệ chung và với tinh thần gìn giữ, thúc đẩy mối quan hệ hợp tác thương mại tốt đẹp giữa Việt Nam và Úc” ông Khánh nói.
“Lệnh tạm dừng nhập khẩu của Chính phủ Úc đã và đang gây ra thiệt hại to lớn cho người nuôi tôm và các doanh nghiệp xuất khẩu tôm của Việt Nam.”
“Một số doanh nghiệp chuyên xuất khẩu tôm vào thị trường Úc còn đối mặt với nguy cơ phá sản.”
Các cơ quan chức năng của Úc vẫn đang tiếp tục điều tra nguyên nhân gây ra dịch bệnh đốm trắng, trong khi những người nuôi tôm nước này thì đổ lỗi cho tôm nhập khẩu từ các nước Châu Á.
Ông Trần Quốc Khánh nói tôm Việt Nam cần được tiếp tục xuất khẩu sang Úc trừ khi có bằng chứng về việc nhập khẩu từ nước ngoài là nguồn lây bệnh.
“Trong trường hợp Úc tiếp tục duy trì lệnh cấm, Việt Nam đề nghị Úc sớm đưa ra các bằng chứng khoa học đầy đủ cho thấy có mối liên hệ giữa tôm nhập khẩu từ Việt Nam và dịch bệnh đốm trắng tại Úc”, ông Khánh nói.
Lệnh cấm có thể vi phạm nguyên tắc WTO
Việt Nam cho rằng lệnh cấm này có thể vi phạm Hiệp định WTO về việc Chính phủ có thể áp dụng các biện pháp an toàn thực phẩm trong thương mại, được biết đến như các biện pháp kiểm dịch động thực vật (SPS).
Thất bại trong vấn đề an toàn sinh học
Việc ngày càng tăng các bệnh dịch và sinh vật lạ đòi hỏi nông dân và các nhà môi trường Úc cần tập trung hơn vào vấn đề an toàn sinh học.
“Một số doanh nghiệp Việt Nam còn cho rằng lệnh cấm nhập khẩu của Chính phủ Úc đã vượt quá mức cần thiết quy định của WTO. Chúng tôi đang nghiên cứu quan điểm này của các doanh nghiệp,” ông Khánh nói.
Hiệp hội các nhà nhập khẩu thủy sản của Úc đã lên tiếng rằng lệnh cấm của Úc đã gây ra ảnh hưởng xấu đến uy tín thương mại quốc tế của Úc, tuy nhiên Bộ Nông nghiệp nước này cho rằng họ cần bảo vệ ngành nuôi trồng thủy sản trong nước.
“Chúng tôi ủng hộ việc Chính phủ Úc áp dụng các biện pháp khống chế ổ dịch”. Ông Khánh nói Việt Nam tôn trọng các quyết định bảo đảm an ninh và an toàn sinh học của Úc nhưng vẫn đề nghị Chính phủ Úc xem xét lại sự cần thiết của lệnh cấm này.
“Điều đó không đồng nghĩa với việc chúng tôi bỏ qua sự an toàn của ngành nuôi tôm tại Úc.”
“Chúng tôi kêu gọi hai bên cùng áp dụng các biện pháp ít tác động tiêu cực tới thương mại hơn nhưng vẫn bảo đảm an toàn cho ngành nuôi tôm của Úc và môi trường nước Úc.”
Ông Khánh nói các sản phẩm tôm chưa nấu chín của Việt Nam được xuất khẩu đi nhiều nước trên thế giới mà không bị bất kỳ quyết định đình chỉ nhập khẩu nào.
“Chúng tôi sẵn sàng ủng hộ việc Chính phủ Úc ban hành Lệnh tạm dừng nhập khẩu nhưng khi và chỉ khi các biện pháp khác, ít tác động tiêu cực hơn tới thương mại, đã tỏ ra là không có tác dụng,” ông nói.
Việt Nam và Úc trước đây đã từng bất đồng về thương mại nông nghiệp song phương.
Trong năm 2015, Việt Nam đã cấm nhập khẩu tạm thời hoa quả từ Úc một cách có hiệu quả sau bất đồng về vấn đề dịch ruồi dấm Địa trung hải.
Quyết định đình chỉ không phải là dễ dàng
Phát ngôn viên của Bộ Nông nghiệp Úc nói rằng Chính phủ và Bộ Nông nghiệp nước này “hết sức tôn trọng các ngành công nghiệp nuôi trồng của Việt Nam cũng như của thế giới.”
“Công việc của chúng tôi để hỗ trợ tiếp cận thị trường kỹ thuật tại các quốc gia mà Úc xuất khẩu cũng như những sản phẩm mà chúng tôi nhập khẩu chắc chắn dựa trên sự an toàn và an toàn sinh học của các ngành công nghiệp ở cả Úc và nước ngoài, cũng như lợi ích kinh tế thương mại của các bên,” người phát ngôn nói.
“Bộ Nông nghiệp nhận thấy rằng việc đình chỉ này sẽ có tác động tới người tiêu dùng Úc và các nhà xuất khẩu quốc tế, trong đó có Việt Nam.”
“Quyết định tạm đình chỉ thương mại không phải là quyết định được đưa ra một cách dễ dàng.”
Người phát ngôn nói rằng việc đình chỉ tuân thủ các quy định của các hiệp định WTO cho phép một thành viên tạm ngừng nhập khẩu trong một số trường hợp cụ thể.
Quyết định đình chỉ nhập khẩu tôm sẽ không được thực hiện lâu hơn mức cần thiết để đảm bảo việc bảo vệ ngành công nghiệp tôm trong nước, đây vẫn là ưu tiên hàng đầu, người phát ngôn nói.