Hình 1. Sản phẩm bánh xu xuê nhân vải và xôi vải của HTX thương mại Trù Hựu
Từ trái vải thiều tươi, người dân và nhiều hợp tác xã đã chế biến ra các sản phẩm hấp dẫn, đáp ứng nhu cầu của thị trường. Huyện Lục Ngạn và thị xã Chũ là vùng trồng vải thiều lớn với khoảng 17,5 nghìn ha. Năm nay, ngoài tiêu thụ quả tươi, sấy khô, vải thiều tiếp tục được các hợp tác xã, doanh nghiệp chế biến thành nhiều sản phẩm khác nhau.
Cụ thể, trên địa bàn hiện đang có các dòng sản phẩm như: Sữa chua, rượu, trà, bánh mì vải thiều, trà sen vải thiều, giấm, nước tẩy rửa…được chế biến từ nguyên liệu vải thiều.
Theo đó, sau khi lựa chọn những quả vải tươi ngon cấp độ hảo hạng xuất khẩu, còn một số loại vải cấp 2, cấp 3. Loại nào không sấy, không cấp đông được thì dùng để làm giấm vải. Tại công ty TNHH Thương mại Ngân Giang Lục Ngạn, sản phẩm được chế biến từ cùi vải kết hợp với mật ong hoa vải, lên men hoàn toàn tự nhiên theo công nghệ thủ công của Cộng Hòa Pháp, tạo ra một sản phẩm 100% từ thiên nhiên (không phẩm màu, không hóa chất, không chất bảo quản). Cùi vải và mật ong được ủ trong thùng kín trong môi trường thoáng mát, sạch sẽ, nhiệt độ vừa phải. Thời gian ủ lên men giấm kéo dài từ 3 đến 6 tháng. Khi giấm đạt độ chín thì đưa vào lọc xốc nhiệt và thanh trùng rồi đóng chai. Bà Bạch Thị Kim Ngân, giám đốc công ty TNHH Thương mại Ngân Giang Lục Ngạn cho biết “cùi vải được lên men chua nhẹ làm mất đi thuộc tính dương (nóng) của trái vải, kết hợp với ngọt thơm của mật ong hương hoa vải tạo nên một hương vị đậm đà khó quên, có lợi cho sức khỏe, mang đến cho người tiêu dùng một sản phẩm hữu cơ sạch với chất lượng cao”.
Hợp tác xã du lịch thương mại du lịch Trù Hựu, xã Trù Hựu sản xuất rất nhiều sản phẩm từ trái vải thiều, trong đó Trà vải là một thức uống thơm ngon, thanh mát và được ưa chuộng, đặc biệt trong mùa hè. Nó có thể được làm từ vải tươi hoặc vải ngâm, kết hợp với trà ô long, trà xanh hoặc trà đen. Trà vải có vị ngọt thanh, hương thơm đặc trưng và khả năng giải nhiệt tốt.
Đối với người dân Lục Ngạn, hạt quả vải thiều còn có giá trị khác như dùng làm vị thuốc chữa bệnh, hạt vải được dùng trong Đông y với tên gọi lệ chi hạch, đại lệ hạch, trị các chứng bệnh liên quan tới khí. Người ta hay sử dụng hạt vải phơi khô, tán nhỏ để sử dụng dần. Hạt vải còn được kết hợp với nhiều vị thuốc khác như hương phụ, trần bì (vỏ quýt chín để lâu ngày), thanh bì (vỏ quýt xanh), chỉ thực, mộc hương, ô dược… do đó, quả vải không bỏ phí một phần nào từ cùi đến hạt.
Từ những sản phẩm chế biến khéo léo, đầy sáng tạo của những người dân Lục Ngạn, cho thấy đây là một hướng đi mới cho quả vải, cần được các cơ quan chức năng kêu gọi đầu tư, hỗ trợ cho doanh nghiệp, giảm phụ thuộc vào thị trường Trung Quốc, khai thác tốt tiềm năng tiêu thụ trong nước vào vụ sau.
Nguyễn Châm – Phòng Xúc tiến thương mại