Xạ đen là một loại cây dây leo thân gỗ, mọc thành bụi, chiều dài trung bình khoảng 3-10m. Cành cây non không có lông, màu xám nhạt. Khi trưởng thành, cây dần chuyển sang màu nâu, xanh thẫm và có rất nhiều lông. Lá xạ đen có đầu nhọn, phiến lá hình bầu dục, mọc so le, dài 7-12cm, rộng 3-5cm, mép có răng thấp. Cuống lá khá ngắn, khoảng 5-7mm. Chùm hoa mọc ở ngọn hay nách lá, dài khoảng 5-10cm, cuống hoa 2-4mm. Hoa có 5 cánh, màu trắng. Quả hình trứng có màu xanh, dài 1cm khi chín có màu vàng và tách ra thành 3 mảnh. Hạt có áo hạt màu đỏ hồng. Mùa hoa vào khoảng tháng 3-5 và mùa quả tháng 8-12. Khi thu hái, lá cây trưởng thành có thể lấy bất kỳ thời điểm nào trong năm. Đối với thân và cành, người ta thường đợi đến khi cây già mới thu hoạch để có dược tính cao.
Sau khi thu hoạch, các phần của cây xạ đen được rửa sạch rồi để ráo nước. Có thể cắt thành từng đoạn ngắn, phơi hoặc sấy khô. Sơ chế xong cho vào túi nilon để nơi thoáng mát, khô ráo để sử dụng dần.
Các tác dụng dược lý của cây xạ đen được nghiên cứu và ghi nhận gồm: chống hình thành khối u, ức chế sự phát triển của tế bào ung thư, làm cho tế bào ung thư hóa lỏng dễ tiêu hủy và hạn chế sự di căn của bệnh ung thư, giải độc, trị viêm gan, các bệnh ung bướu, tiêu viêm, mụn nhọt, vàng da, hoạt huyết, giảm đau, tăng sức đề kháng cho cơ thể, an thần…
Hợp tác xã Dược liệu Thiện Tâm Yên Thế - thôn Tân Gia, xã Tân Hiệp chuyên trồng, sản xuất, thu mua, chế biến, tiêu thụ dược liệu đã nghiên cứu và sản xuất đại trà một số cây dược liệu như: xạ đen, cà gai leo, đinh lăng đồng thời, sản xuất sản phẩm “Cao Xạ Đen” để cung ứng ra thị trường tới tay người tiêu dùng.
Ông Phạm Văn Thiện, Giám đốc HTX, cho biết: Từ khi thành lập, đơn vị dưới dạng tinh chế thành cao để thuận tiện cho người sử dụng. Bước đầu, các sản phẩm cao thảo dược này đã được người tiêu dùng đón nhận tích cực. Từ đó, HTX đã từng bước mở rộng vùng trồng nguyên liệu, lắp đặt dây chuyền sản xuất và đăng ký bảo hộ độc quyền nhãn hiệu 2 sản phẩm: Cao xạ đen và cao cà gai leo. Đến nay, HTX đã cho ra nhiều sản phẩm cao khác như: Mật nhân, sâm cau đen và chè vàng để phục vụ thị trường. Đặc biệt, năm 2020, HTX đã đăng ký 2 sản phẩm tham gia Chương trình OCOP gồm: Cao đặc cà gai leo và Cao đặc xạ đen.
THÔNG TIN LIÊN HỆ
Đơn vị sản xuất: HTX Dược liệu Thiện Tâm Yên Thế
Đại diện: Nguyễn Văn Thiện/ Chức vụ: Giám đốc.
Địa chỉ: Thôn Tân Gia, xã Tân Hiệp, huyện Yên Thế, tỉnh Bắc Giang.
Điện thoại: 0978591609